Gisteravond gingen we met de kippen op stok. Iedereen ging moe maar voldaan naar bed met het goede vooruitzicht dat we allemaal, voor ons doen, mochten uitslapen. We hadden namelijk ons ontbijt pas om 9.00 uur besteld en geloof het of niet sommigen van ons moesten alle moeite doen om op tijd aan het ontbijt te arriveren. Tot onze verrassing was ons ontbijt namelijk precies op tijd klaar en dat was andere jaren wel anders. Wijzelf namen het daardoor niet zo nauw met de tijd en de keukenmanager maakte zich al zorgen of we wel wisten dat de eieren al klaarstonden. Echter na één appje zat iedereen al snel aan tafel en werd het ontbijt geserveerd.
Even later vertrokken we uitgeslapen en met goed gevulde magen richting Pashupatinath. Deze plek blijft ons fascineren en elke keer zie of hoor je wat anders wat je raakt. Ook hier viel ons op dat er werk is gemaakt van dit hindoeïstische heiligdom annex crematieplaats en dat we niet langer door de modder hoefden te baggeren, maar de grond betegeld was. Voordat we naar de crematieplechtigheden gingen kijken, bezochten we eerst het ons welbekende oude van dagen tehuis van de regering. Hier was ook hard gewerkt: de misselijkmakende geur die er normaal hing, was dit keer niet aanwezig. We zien echt vooruitgang en ontwikkeling op de plekken waar we komen en dat doet ons vreugde. Zeker op de plek waar de ouderen zitten, zien we de plek verbeteren. Veel van de gezichten die we nog van voorgaande jaren kennen, zijn er nu nog en sommigen lieten zich graag op de gevoelige plaat zetten. We maakten de foto en lieten ze die dan zien en dat vonden ze schitterend. Menig tandeloze mond lachte je dan toe van oor tot oor. Er was een man die al over de negentig was, hij zat er bij als een heus fotomodel en was trots op zijn ouderdom. Een andere vrouw wilde eerst niet op de foto, maar toen ze zag hoe het haar buurvrouw verging en hoe blij ze was met zichzelf te zien, wenkte ze ons en haalde haar twee buurvrouwen erbij en installeerden ze zich voor een groepsfoto van hun drietjes. Opeens kwam er een vrouw op Vivian afgelopen. Eerst poseerde ze en daarna stak ze van wal door allerlei onverstaanbaar klanken te laten horen, waar geen touw aan vast te knopen was. Met handen en voeten deed ze alles wat in haar macht lag om zich verstaanbaar te maken en werd ondertussen steeds emotioneler. De groep keek vanaf een afstandje toe naar het hele tafereeltje wat zich voor hun neus afspeelde, toen er uiteindelijk nog een man en vrouw kwamen aangelopen en aan een andere oudere vroegen wat de vrouw probeerde te zeggen. Vivian was blij met deze hulp en zo kwam ze er via, via achter dat deze vrouw doofstom was en daarom voor hun niet verstaanbaar was. Bij navraag aan de zorg bleek ze getraumatiseerd en herbeleefde ze hele akelige herinneringen uit het verleden.
Hierna raakten we aan de praat met het echtpaar zelf. De vrouw, Vijaya genaamd, was een leerkracht en kon heel boeiend vertellen. We luisterden graag naar wat zij ons vertelde. Zij en haar man, een engineer, waren zelf geboren in Nepal en behoorden beiden tot een van de lagere kasten. Beiden waren naar Amerika vertrokken om te studeren en daar hadden zij elkaar leren kennen en waren zij getrouwd. Ook nu wonen zij nog steeds in Los Angeles. Wij vroegen ons af hoe zij deze overtocht dan hadden kunnen betalen. Vijaya legde ons toen iets belangrijks uit. In elk land heb je de sociaaleconomische status. De sociale status in Nepal wordt bepaald door de kasten: hoe hoger de kaste, hoe hoger iemand op de sociale ladder staat. De economische status is niet per definitie hieraan gelinkt en in elke kaste kunnen mensen met een verschillend inkomen horen. Het is dus niet altijd zo dat mensen uit de laagste kaste, ook arm zijn. Zijzelf stonden op de sociale ladder misschien laag, maar economisch gezien hadden zij het niet slecht. Hierdoor hebben beiden de kans gekregen tot groei en ontwikkeling, met een verhuizing naar Amerika als gevolg. Ze raakten beiden begeesterd toen zij hoorden dat wij hier waren voor de kinderen die zowel sociaal als economisch laag op de ladder staan en wilden ons een belangrijke levensles meegeven die Vijaya, vanuit levenservaring, geleerd had. In het onderwijs over de hele wereld is het belangrijk dat kinderen, en in veel landen de meisjes, in hun kracht gezet worden door hen te leren dat zij altijd een keuze hebben. Een keus in wat zij willen worden, een keus over hun huwelijk, of zij klaar zijn om kinderen te krijgen, maar bovenal ook of zij klaar zijn om kinderen op te kunnen voeden tot verantwoordelijke wereldburgers. Hiervoor moeten kinderen onderwijs kunnen volgen dat hen de normen en waarden aanleert die zij nodig hebben om ook daadwerkelijk slimme en doordachte keuzes te maken. Dit proces moet in veel landen op de wereld doorlopen worden. Dat dit belangrijk is in de hele wereld, zag zij in haar dagelijkse onderwijspraktijk in Amerika en dan met name in de grote groep Afrikaanse immigranten. Zij zag de Afrikaanse immigranten die door een eigen, weldoordachte keuze naar Amerika gekomen waren. Deze groep had vaak weinig problemen, omdat zij gemotiveerd waren en wisten dat ook zij het recht hadden om te investeren in een betere toekomst. De afstammelingen van de slavernij hadden deze keuze echter niet kunnen maken en kampten vaak met meer problemen, omdat zij zich benadeeld voelden en zij met harde hand hun eigen cultuur achter zich hadden moeten laten. Juist door het onderwijs kon ook deze groep zich gesterkt gaan voelen om hun toekomst in eigen handen te nemen en een keuze gaan maken voor datgene waar zij in wilden investeren. Zij was vooral voor deze groep erg blij met Barack en Michelle Obama. Ook zij waren van eenvoudige afkomst en hadden in hun leven te maken gehad met racisme. Maar door hard werken zijn zij in het witte huis terecht gekomen. Een mooi voorbeeld van twee mensen die hun blik richtten op een doel en die dat doel door de juiste keuzes en hard studeren wisten te bereiken. Al met al vertelde zij ons dus een visie op onderwijs waar wij ons ook helemaal in konden vinden! We besloten dan ook onze mailadressen uit te wisselen om te kijken of we vaker in contact zouden kunnen komen met elkaar. Na een leuke foto, gingen we allemaal weer onze weg.
Onderweg liepen we langs een standbeeld. Sameer vertelde dat dit standbeeld ook in de tempel stond. In de tempel konden we het standbeeld niet bekijken omdat wij als niet-hindoeïst de tempel niet in mochten. Het standbeeld was een symbolisch beeld van Shiva, een van de drie hoofdgoden van het hindoeïsme. Shiva is de God van opbouw en van afbraak. Dit standbeeld stond symbool voor de scheppende vaardigheden van Shiva. Het standbeeld symboliseerde de vrouw en de man. Toen Vivian vroeg of dit standbeeld dan aanbeden werd voor de vruchtbaarheid, bleek dit niet persé zo te zijn. Je kon daar wel voor bidden, maar als het speciaal alleen daarvoor was, werd een andere God aanbeden. Namelijk een reïncarnatie van Shiva. Hoe dit precies in elkaar zit, hebben we niet goed begrepen.
Hierna liepen we door naar de Pashupatinath, oftewel de crematieplaats van de hindoeïsten. We hadden “geluk” en er waren meerdere crematies aan de gang. Hierdoor konden wij het hele crematieritueel zien en dat boeide erg. Eerst wordt de dode gewassen in de heilige rivier. Hiermee wordt de ziel van de gestorvene bevrijd van alle zonden. Hierna offeren de familieleden, die indien mogelijk vanuit het hele land samenkomen voor de crematie, geld, bloemen en wierook aan het lijk. Zij geloven in reïncarnatie en willen daarmee aanduiden dat zij de huidige verschijningsvorm van de geest zullen gaan missen. Dit stemt hen verdrietig, maar bovenal zijn zij blij dat de geest de weg naar een volgend leven ingeslagen is. Hierna wordt het lijk verplaatst en verbrand op de daarvoor bestemde plekken. Als de vader gestorven is, mag de oudste zoon het ritueel voltrekken. Als de moeder gestorven is, doet de jongste zoon dit en als er geen zonen in het gezin geboren zijn, gaat dit recht naar een ander mannelijk familielid. Tijdens het ritueel wordt het vuur ontstoken in de mond van de gestorvene, zodat de geest als eerste bevrijd wordt. Hierna mag de familie zelf bepalen wat zij doen. Zij mogen wachten tot de crematie geheel voorbij is, maar zij mogen ook ergens anders heengaan. Als het lijk geheel verbrand is, wordt de as in de heilige rivier gegooid en daarmee is het ritueel voorbij. De grotere houtstukken die over zijn van de crematie worden opgevangen door een dam, uit het water gevist en gebruikt voor een latere crematie. Wij mochten gewoon foto’s maken, want volgens Sameer was dit geen enkel probleem. De dood hoort volgens de Hindoeïsten bij de “circle of life” en is daarom iets heel gewoons wat bij het leven hoort. Voor ons gek om te beseffen, maar wel interessant om het gebruik van andersgelovigen te zien.
Terwijl wij gefascineerd toe stonden te kijken, begonnen onze magen te knorren. We besloten naar de Budinath Stupa te vertrekken. Daar konden wij eten. Na het eten was het tijd voor de bezichtiging van de Stupa. Sameer hoestte alle rituelen en symbolen op die bij een Stupa horen en dat waren er heel wat. Een Stupa is altijd op een heuvel gebouwd; hierdoor moet de mens zich altijd moeite doen om naar Buddha toe te komen. Bij deze Stupa was geen heuvel aanwezig, daarom waren er drie verdiepingen gebouwd zodat ook hier moeite gedaan moest worden om naar Buddha te gaan. Bovenop de verdiepingen stond de eigenlijke Stupa. Een volledig massieve halve bol waar men kloksgewijs omheen loopt voor geluk. Op deze bol staan altijd twee ogen, de ogen van Buddha, die staan voor wijsheid en kennis. Tussen de ogen staat een neus, die de weg naar de hemel wijst. De hemel kan echter pas bereikt worden als de dertien stappen van kennis, gesymboliseerd in de gouden versiering bovenop de Stupa, doorlopen zijn. Oftewel de dertien schooljaren. Als je de Stupa vanuit een vliegtuig zou bekijken, is deze gebouwd in de vorm van een mandala, de plek waar Buddha verblijft. Rondom de Stupa zijn bidrollen gemaakt die, over de hele wereld, dezelfde mantra zingen zodra eraan gedraaid wordt; een mantra voor vrede op aarde. De Stupa wordt versierd met bidvlaggetjes in vijf kleuren, die staan voor de vijf elementen op aarde. Als deze elementen met zorg behandeld worden, zal er harmonie en eenheid op wereld heersen. Een hele hoop nieuwe kennis later, liepen ook wij even een rondje over de Stupa, waarbij we vooral de kleuren van de bidvlaggetjes wel erg leuk vonden staan op onze foto. Terwijl we over de Stupa liepen, zagen we een meneer tot onze verrassing ‘burpies’ doen. Dit vinden wijzelf de vreselijkste oefening die in de sportschool te vinden is. De man voerde deze oefening echter uit alsof het gemakkelijk was. Later kwamen we erachter dat dit een aanbiddingsvorm was. Jong en oud, man of vrouw, boeddhisten deden dit ter aanbidding. Wij zullen nooit meer klagen over die tien burpies die wij moeten doen, wat overigens niet betekent dat wij ze in ons sportschema zullen laten terugkomen de komende weken.
Onderweg terug naar de bus keken we opnieuw onze ogen uit. Bijvoorbeeld naar de wirwar van elektriciteitskabels. Het houten vlechtwerk spreekt ook voor zich. Zo worden van bamboe de draagbaren gemaakt voor de overledenen en raamwerken voor hutjes. Wij westerlingen kunnen hier op allerlei fronten inspiratie opdoen. Vooral het zien van de bouwwerkzaamheden blijft ons echter telkens verbazen. Frederik en Michele namen de bouwwerkzaamheden goed in ogenschouw en Michele zei: “als wij 2 kuub beton moeten maken dan bestellen we al een betonmolen en hier worden hele huizen gebouwd en maken ze het met de hand en dat is echt zwaar beton!”. Toen het beton klaar was, werd het ook nog naar de eerste verdieping gesleept. De werkmensen werken zich hier echt in het zweet en we moeten eerlijk bekennen dat we ze dat niet zouden na doen.
Zoals het een echte Nederlander betaamt willen we ook nog even meedelen dat het qua temperatuur en luchtvochtigheid hier de afgelopen twee dagen goed te doen was, omdat er af en toe een klein regenbuitje is waardoor het weer wat afkoelt en dat maakt het aangenaam.
We sloten deze dag af met het eten in hetzelfde restaurant als gisteren en dat beviel ons weer goed. Daarnaast is niemand ziek geworden van het eten. We houden dit restaurant er dus zeker de komende dagen in. De wachttijd valt daarnaast ook reuze mee. Vandaag duurde het iets langer en daarvoor verontschuldigde het personeel zich in alle toonaarden. Ze probeerden de wachttijd goed te maken met een ijsje en koffie van het huis. Dat werd natuurlijk enthousiast ontvangen. Het enige wat wel voor hilariteit zorgt, is dat het eten in tussenpozen wordt gebracht en dat we hierdoor om beurten eten. Dus als sommigen van ons klaar zijn, krijgen de volgenden het eten. Of je krijgt eerst de frieten en tien minuten later de kip, die ze volgens Michele eerst nog hebben moeten vangen. Er wordt druk gespeculeerd of ze maar een vierpits gasfornuis hebben of een kok die systematisch te werk gaat en alles per gerecht afwerkt. Het kan de pret echter niet drukken. Mede omdat we hangbanken hebben waar je lekker in kunt hangen en dat is heel wat anders dan uren wachten op een ijzeren stoeltje, terwijl de muggen je te grazen nemen.
Vanavond doen we het nog rustig aan en morgen gaan we voor het eerst naar Thali om officieel toestemming te krijgen van de dorpsoudsten. Indira bereidde ons al voorzichtig voor dat het niet allemaal van een leien dakje gaat met het krijgen van de benodigde handtekeningen. Niet alleen in Nederland, maar ook in Nepal zorgt de overheid vaak voor oponthoud en werpt in onze ogen vaak onnodig barricades op, waardoor op uitvoeringsniveau zaken belemmerd worden.
Wat weer een mooi verhaal. En wat apart hoe ze daar met de overledene omgaan.
En idd het is weer fijn om te lezen.
Groetjes
Heerlijk weer om jullie blogs te lezen, het voelt weer heel vertrouwd.
Wel ongelofelijk om te lezen dat jullie magen knorden terwijl jullie naar het verbranden van menselijke lichamen staan te kijken !? 😉
Veel plezier morgen in Thali, dat zal zeer zeker ook voelen als thuiskomen.
Groetjes!